AI ile Sigortada Adalet: Şeffaf mı, Eşit mi?

 

Sigortacılık yeniden tanımlanıyor

 

Yapay zekâ (AI) sigortacılık dünyasını dönüştürüyor. Hasar tespiti, risk analizi, fiyatlandırma, hatta müşteri hizmetleri… Artık birçok süreç daha hızlı, daha verimli ve daha veriye dayalı ilerliyor. Ancak bu dönüşüm beraberinde kritik bir soruyu getiriyor:

Daha doğru analiz, daha adil sigorta mı demek? Yoksa kişisel veriler üzerinden farkında olmadan ayrımcılık mı başlıyor?

 

 

Yapay zekâ sigortayı nasıl etkiliyor?

 

AI, sigortacılıkta özellikle şu alanlarda devrim yaratıyor:

Kişiselleştirilmiş prim hesaplamaları: Sürüş tarzınız, yaşam alışkanlıklarınız, hatta cep telefonundaki uygulamalarınız bile risk skorunuzu etkileyebiliyor.

Otomatik hasar tespiti: Görüntü tanıma teknolojileriyle kaza sonrası hasar oranları milisaniyeler içinde analiz edilebiliyor.

Dolandırıcılık önleme: Alışılmadık davranışları tespit eden algoritmalar, sahte hasar taleplerini erkenden ayıklayabiliyor.

Bunlar, sigortacılık sektörüne ciddi hız ve verim kazandırıyor. Ancak işler yalnızca teknik tarafla sınırlı değil...

 

Teknoloji adil mi?

 

Yapılan uluslararası araştırmalar* gösteriyor ki, insanlar bazı veri türlerinin prim hesaplamalarında kullanılmasını adil bulmuyor. Örneğin:

Bir kişinin yaşadığı mahalle veya meslek bilgisi

Sağlık uygulamalarından alınan özel veriler

Sürüş dışı alışkanlıklar (gece dışarı çıkma sıklığı gibi)

Bu verilerin kişinin kontrolü dışında şekillendiği düşünülürse, "kişiselleştirilmiş fiyatlandırma" bazen istemeden ayrımcılığa yol açabiliyor.

 

Şeffaflık = Güven

 

Sigorta, özünde güven işidir. Eğer bir müşteri, primin neden arttığını anlayamazsa ya da neden başkasından fazla ödediği kendisine açıklanmazsa, bu güven zedelenir.

Bu yüzden sigorta şirketleri için şeffaflık artık sadece “iyi niyetli bir yaklaşım” değil, bir stratejik zorunluluk.

"AI, sadece ne yaptığımızı değil, nasıl yaptığımızı da açıklayabilmeli."

 

Regülasyon kapıda

 

Avrupa Birliği’nin Yapay Zekâ Yasası (AI Act) ve Amerika’da tartışılan Fairness in AI düzenlemeleri, sigorta sektörünü de doğrudan ilgilendiriyor.
Yakın gelecekte, sigorta şirketlerinin:

Hangi veriyi kullandığını net biçimde belirtmesi,

Veri kaynaklarının objektif ve ayrımcı olmayan biçimde seçilmesi,

Müşteri verisinin korunması konularında daha sıkı düzenlemelere tabi olması bekleniyor.

 

Şirketler ne yapmalı?

 

🔍 Şeffaflık Prim hesaplama kriterlerini açık ve sade şekilde sunun

🧠 Etik denetim AI modellerinin önyargı üretip üretmediğini test edin

👥 Müşteri katılımı Müşterinin verisini paylaşma konusunda açık rızasını alın

⚖ Hukuki uyum Yerel ve uluslararası veri yasalarına tam uyum sağlayın

 

Sonuç: Teknoloji kadar etik de önemli

 

Yapay zekâ sigortacılığa hız, doğruluk ve yenilik getirebilir. Ancak unutmayalım ki sigorta yalnızca algoritmalarla değil, insanlarla kurulan bağ ile de çalışır.
Bugünün rekabet avantajı sadece daha iyi fiyat vermek değil; daha adil, daha açıklanabilir ve daha güvenilir olmak.